Mesleki Gelişim Topluluğu

Mesleki gelişim topluluklarının (MGT) genel çerçeve ve boyutlarına ilişkin Hiff ve Huffman (2010) tarafından oluşturulan tespitler kabul görmektedir. Hiff ve Huffman’ın (2010) yaptığı modele göre mesleki gelişim toplulukları altı boyuttan oluşmaktadır. Bu boyutlar;

● Destekleyici ve paylaşılan liderlik: Okul müdürünün yetkilerini diğer personelle paylaşması ve onların liderlik becerilerini geliştirmesi,

● Paylaşılan değerler ve vizyon: Öğrenci öğrenmesine odaklı, öğretme-öğrenme aktivitelerine rehberlik edecek ortak vizyon ve değerler geliştirilmesi,

● Kolektif öğrenme ve uygulama: Okul personelinin düzenli olarak bilgi paylaşımında ve etkileşimde bulunması; plan yapma, problem çözme ve öğrenme fırsatlarını arttırma adına iş birliği yapması,

● Paylaşılan bireysel uygulama: Öğretmenlerin kendilerini geliştirebilmeleri için meslektaşlarını sınıfta izleyerek/gözlemleyerek, öğretime ilişkin yöntem ve tekniklere dair birbirlerine dönüt vermesi,

● Destekleyici ilişkiler: Okul kültürü oluşturularak, okul personeli arasında saygı, güven ve sorumluluğa dayalı pozitif bir ilişki geliştirilmesi,

● Destekleyici yapı: Okul personelinin bir araya gelip uygulamalarını paylaşmaları ve öğrenci çıktılarını değerlendirmeleri için gerekli sistem (iletişim ve teknoloji) ve kaynakların (personel, zaman, materyal) mevcut olması şeklinde belirlenmiştir. 

Mesleki gelişim toplulukları, öğretmenlerin okul düzeyinde ihtiyaçları doğrultusunda planlanan, uygulamaya dönük mesleki gelişim çalışmalarını kapsamaktadır.  Mesleki gelişim toplulukları uygulamadan öğrenilen ve deneyim paylaşımları ile genişleyen bir yaklaşımdır. Hizmet içi eğitim faaliyetleri genellikle tek yönlü bilgi aktarımından ibaret iken bu yaklaşım teorik bilgilerin aktarılmasının yanı sıra bu bilgilerin sınıfa ya da uygulamaya nasıl taşınacağının da belirlendiği ve uygulandığı bir yöntemdir.

Mesleki gelişim toplulukları merkezî/mahallî hizmet içi eğitim yaklaşımı olmanın yanında okul içerisinde birlikte öğrenmenin de bir aracı olarak kullanılabilir. Öğretmen ve yöneticiler, merkezî/mahallî katıldığı herhangi bir faaliyette edindiği bilgileri hem uygulamaya taşıma hem de meslektaşlarıyla paylaşmak üzere okul içerisinde mesleki gelişim topluluğu kurabilir. Okul içi mesleki gelişim toplulukları ile öğretmenlerin karşılıklı olarak mesleki uzmanlık bilgilerini artırması, öğrencilerin öğrenmeye yönelik ihtiyaçlarının karşılanması ve öğretmenler arası iş birliğinin artırılarak okulların gelişimi sağlanabilir. Öğretmenlerin iş birliği içinde çalıştığı zamanlarda daha verimli ve üretken oldukları tespit edilmiştir. Mesleki gelişim toplulukları ile öğretmenlerin mesleki iş birliği deneyimlerinin artırılması hedeflenmektedir.

Mesleki iş birliği etkinliklerine; iş birlikli mesleki öğrenmeye katılma, farklı sınıf ve yaş grupları arasında ortak etkinliklerde bulunma, diğer öğretmenlerin uygulamalarını gözlemleme ve geri bildirimlerde bulunma örnek olarak verilebilir. Mesleki gelişim toplulukları, en temelde, mesleki deneyim alışverişi ve etkileşim ile öğretmenlerin bilgi, anlayış ve becerilerini geliştirmeyi amaçlamaktadır. Öğretmenler arasında, ortak ihtiyaçlar doğrultusunda, aynı vizyon ve hedeflerin belirlenmesi mesleki gelişim topluluklarının başarıya ulaşması için kritik bir unsurdur. Bu kapsamda, mesleki gelişim topluluklarının öğretmeni geliştirmesi ve bu gelişimin uzun vadede öğrenci öğrenmesine yansıması beklenmektedir.

Mesleki gelişim toplulukları, öğretmenlerin uygulamaya dönük becerilerinin geliştirildiği bir hizmet içi eğitim faaliyetidir. Başlangıçta Bakanlık düzeyinde yapılacak planlamalar doğrultusunda gerçekleşecek bu uygulamanın vizyonu, her okulun bir mesleki gelişim topluluğuna dönüşmesidir.

Mesleki gelişim toplulukları ile;

● Öğretmenlerin meslektaşları ile iletişim içinde olması,

● Öğretmenlerin okul kültürüne bağlılığının artması,

● Öğretmenlerin okul amaçlarını gerçekleştirmek için daha gayretli olması,

● Öğretmenlerin kişisel ve mesleki gelişimlerine yönelik imkânların çeşitlenmesi,

● Öğrencilerin akademik başarılarının artması,

● Öğrenciler arasındaki bireysel farklılıkların dikkate alınması

gibi önemli kazanımlar sağlanması beklenmektedir.

Mesleki Gelişim Topluluklarının Yapı ve İşleyişi

Mesleki gelişim toplulukları, okulda eğitim öğretim uygulamalarını geliştirmek, katılımcıların mesleki bilgi ve becerilerini artırmak, birbirlerinden ve uygulamadan öğrenerek mesleki gelişimlerini sağlamak amacıyla planlanan çalışmalardır. Mesleki gelişim topluluklarında eğitim görevlisi ve topluluk üyeleri sınıf içi uygulamalara dönük, etkinlik temelli çalışmalar yürütürler.

Merkezî olarak planlanan mesleki gelişim topluluklarını oluşturacak temalar Bakanlıkça belirlenir ve ÖBA’da ilan edilir. Öğretmenler, ÖBA üzerinden ihtiyaç duydukları mesleki gelişim topluluğuna başvuruda bulunabilirler. Başvurular okul müdürlüğü, il/ilçe millî eğitim müdürlükleri ve son aşamada Bakanlık tarafından mesleki gelişim topluluğuna ayrılan kontenjan ve değerlendirme kriterleri kapsamında değerlendirilir. Mesleki gelişim topluluğu başvuru ve değerlendirme kriterleri, süresi ve programın uygulama süreci, mesleki gelişim topluluğuna yönelik Bakanlıkça hazırlanan hizmet içi eğitim programında gösterilir.

Mesleki gelişim topluluğu katılımcıları ve eğitim görevlisi ÖBA’da “Mesleki Gelişim Toplulukları” platformuna eklenir. Mesleki gelişim topluluklarının çevrim içi eğitimler ile deneyim paylaşımı ÖBA üzerinde gerçekleştirilir.

Mesleki gelişim topluluğunun çalışma aşamalarını bir örnek üzerinden ifade edelim:

Etkinlik temelli ders tasarımı konusunda bir mesleki gelişim topluluğu kurulmuş olsun.

1. Aşama: Ön Eğitim

Topluluk, eğitim görevlisinden ÖBA üzerinden, çevrim içi ortamda teorik bir eğitim alır. Ön eğitimde topluluğu oluşturan öğretmenlere teorik eğitimlerin yanı sıra kendi

sınıflarında, hangi uygulamaları, nasıl yapmaları gerektiği hakkında bilgilendirme yapılır.

2. Aşama: Uygulama I

Ön eğitimin ardından, bir sonraki çevrim içi toplanmaya kadarki süreci kapsayan uygulama I aşamasında, öğretmenler ön eğitimde öğrendiklerini kendi sınıflarında uygular.

3.Aşama: Ara Değerlendirme

Topluluk ile eğitim görevlisi, ÖBA üzerinde, çevrim içi ortamda bir araya gelerek uygulama I sürecinde öğretmenler tarafından gerçekleştirilen sınıf içi uygulamaları değerlendirilir ve dönütler doğrultusunda, bir sonraki uygulama aşaması ele alınır.

4.Aşama: Uygulama II

Öğretmenler kendi sınıflarında uygulamalar gerçekleştirilir.

5.Aşama: Nihai Değerlendirme

Topluluk ile eğitim görevlisi, ÖBA üzerinde, çevrim içi ortamda bir araya gelerek uygulama II sürecinde öğretmenler tarafından gerçekleştirilen sınıf içi uygulamaları değerlendirilir. Topluluk çalışmaları bu aşama ile birlikte tamamlanmış olur. İyi uygulama örnekleri ÖBA’da paylaşılır.

Ön eğitimin süresi, uygulama I’in süresi, uygulama II’nin olup olmayacağı, ara ve nihai değerlendirmelerin yeri ve süresi ele alınan konuya göre yapılandırılır.